Het placebo-effect is het positief verwachtingseffect, populair gezegd “vertrouwen geneest”. En het nocebo-effect is het negatief verwachtingseffect, populair gezegd “angst maakt ziek”. Ik zal het wat verduidelijken met enkele voorbeelden.

Een placebo is een “geneesmiddel” dat helemaal geen heilzame bestanddelen bevat. Een neppil met andere woorden. Maar door het vertrouwen van de nietsvermoedende patiënt in de heilzame werking van deze neppil treedt er een positief psychisch effect op waardoor de neppil toch heilzaam wordt. Het vertrouwen, de hoop en de verwachting op genezing door deze neppil brengen deze heilzame werking met zich mee.

• Een patiënt met hoofdpijn krijgt een pijnstiller toegediend in de vorm van een Dafalgan, een Paracetamol of een Aspirine. Althans, dat denkt hij of zij toch. In werkelijkheid krijgt hij of zijn een placebo of een neppil toegediend. Doordat de patiënt een positieve verwachting heeft dat de hoofdpijn zal verdwijnen, verdwijnt deze ook binnen korte tijd. Dat is het placebo-effect.

Hoewel een placebo-pil dus geen actieve heilzame bestanddelen bevat, kan het placebo-effect toch een echte verbetering van een klacht teweegbrengen. Uit onderzoek is ook nog gebleken dat een duurder placebo een nog beter effect heeft dan een goedkopere variant. Ook een placebo met dezelfde bijwerkingen (als de echte pil), blijkt beter te werken. Ook het toedienen van meerdere placebo’s, blijkt beter te werken. Een specifiek placebo (bijvoorbeeld voor hoofdpijn) blijkt ook beter te werken dan een algemeen placebo. Het toedienen van een spuit werkt ook weer beter dan het slikken van een pil. Nieuwe placebo’s met bekende namen erop blijken ook beter te werken dan de (ver-)ouder(d)e versie. En tenslotte heeft ook nog de kleur een invloed. Als de patiënt de placebo ziet, blijkt de werking nog beter te zijn. Een hele waslijst aan gradaties maar hoe enthousiaster en zekerder de patiënt is, hoe groter het effect blijkt te zijn. Bizar maar waar.

Stress heeft een negatief effect op ons immuunsysteem. Geruststellende woorden tijdens de behandeling zouden al een groot deel van het placebo-effect kunnen zijn. Hoe psychischer en eenvoudiger de klacht, hoe groter en sneller het placebo-effect.

Over naar de tegenhanger, het nocebo-effect. Dus het negatief verwachtingseffect. Negatieve diagnoses kunnen het zelf genezend vermogen van de mens ernstig verzwakken.

• Als een vriend jou vertelt dat hij een bepaald medicament niet goed kon verdragen en allerlei bijwerkingen kreeg dan is de kans aanwezig dat jij door het nocebo-effect ook deze bijwerkingen gaat ervaren bij hetzelfde middel.
• In 1999 werden veel mensen in België ziek door een persbericht dat er iets mis was met de drank Coca Cola. Het nocebo-effect maakte hen ziek. Zonder dat persbericht waren ze zeker niet ziek geweest.
• Allergieën en astma zijn zeer nocebo-gevoelige ziektebeelden. Als iemand met een rozen allergie een plastieken roos ziet, kan hij of zij al een allergische reactie krijgen.

Hoe een positieve of negatieve diagnose het placebo-effect of het nocebo-effect met zich mee kunnen brengen is een wel zeer interessante materie te noemen. We kunnen hieruit besluiten dat sommige psychische of lichamelijke klachten vaak al met een positief verwachtingspatroon verholpen of verbeterd kunnen worden. Of met een negatief verwachtingspatroon verergerd kunnen worden. Vandaar de uitdrukking “het zit vaak allemaal tussen de oren”. Doe er je profijt mee waar het van toepassing kan zijn!

Ik hoop dat jullie dit ook een boeiend artikel vonden en er iets uit geleerd of aan gehad hebben. Voor vragen of info kan je altijd bij mij terecht.

Vriendelijke groet,

Tim